 |
| Nhà thơ LT Đông Phương |
ĐỌC LT ĐÔNG PHƯƠNG
Lê Văn Trạch
Chưa có dịp diện
kiến, nhưng ai sống gần hoặc tiếp xúc với chị đều cho rằng chị là người hồn
nhiên, cởi mở, vui tính... Những hôm lễ,
tết, chị rất điệu với tà áo dài tha thướt, dáng nét trẻ trung... Trong một lần
nói chuyện, chị kể vừa đi dự đám cưới tổ chức ngoài trời trong không gian thông
thoáng với cảnh quan hài hòa, thơ mộng, nghĩ rằng về nhà ít ra cũng làm được
một vài bài thơ, nhưng khi ngồi xuống, giấy bút sẵn sàng thì không ghi được chữ
nào. Tôi bảo: Đúng rồi, bởi vì “nguồn thơ” của chị không khởi đi từ những hình
tướng với sắc màu kiều diễm như thế!
Những biểu hiện bên ngoài chỉ là lối hành xử đời thường để
hòa theo dòng người mà sống. Đằng sau ấy là tấm lòng đầy ắp sự xúc cảm, ngổn
ngang trăm mối, như cây đàn nhiều sợi tơ, chỉ cần chạm nhẹ là rung lên theo
cung bậc. Trong cuộc sống thỉnh thoảng có những tâm hồn như thế và chị là một –
đó là nhà thơ L.T. Đông Phương, người gốc Diên Sanh, huyện Hải Lăng tỉnh Quảng
Trị. Hiện nay chị đang cư ngụ tại San Jose - Cali.
Từ rất sớm,
ở góc làng quê, tâm hồn thơ ngây trong trắng của "cô bé" L.T. Đông
Phương dường như gặp sự va chạm tình cảm thật mạnh, làm dao động và tạo dấu ấn
thật sâu, dai dẳng.. Có thể do nguyên cớ ấy kết hợp với những yếu tố khác đưa
đẩy, chị đành phải ngậm ngùi lìa xa nơi một thời gắn bó. Hai nỗi buồn quyện lại
hình thành một khối đớn đau dung chứa bao mất mát, cô đơn... Những phân tử ấy
gặp nhau tạo thành những phản ứng dây chuyền và cộng hưởng với những âm thanh
tác động, dẫn dắt tâm hồn chị đến mọi ngõ ngách trong khoảng tối cuộc đời.
Những điều ấy dường như tụ ở điểm gãy của cây Gió, theo năm tháng hình thành
một thứ trầm kỳ, ngát hương quý giá...
*
Tình yêu, đề tài muôn thuở của nhân loại và giai đoạn kiếm
tìm, khai mở hò hẹn là thời kỳ đẹp nhất với bao niềm vui, dệt mộng ước mơ, cứ
tưởng muôn đời nắm giữ:
Từ đó tình anh em ấp ủ
Bao lần gương lược thấy em tươi
Trên nương dưới rẫy em thầm nguyện
Muối mặn gừng cay chỉ một lời
Bằng một tình
yêu mãnh liệt với lời thề nguyền kết dính, nàng chủ quan, độc quyền chiếm hữu:
Tóc thề buông vấn vít trái tim anh
Em trói chặt một đời anh phiêu lãng
Nhưng sự đời
vốn không tròn trịa như ta tưởng, chẳng mấy chốc nắng sớm, mưa chiều, chàng
đành đoạn quay lưng để nàng một mình tàn phai nhan sắc với bao điều phiền muộn:
Xơ xác tóc xanh ngày nắng hạn
Vàng phai má thắm lạnh tàn đông
……
Vò võ sớm chiều em ngóng đợi
Ai ngờ câu muối mặn, gừng chua!
……
Chân bước qua dòng sông cạn nước
Nhớ lời thề thốt ruột bầm đau
Bờ sông con nhái đừng kêu nữa
Ta trĩu đôi vai một gánh sầu!
Người phụ nữ
vốn giỏi chịu đựng và thủy chung, trước nghịch cảnh ngăn cách, nhưng vẫn luôn
hoài niệm về người tình với những ước hẹn ngày xưa:
Em yêu người từ thuở tuổi vành khuyên
Vai áo mỏng nặng nề câu vàng đá
Nắng sớm mưa mai chăm chút hương nguyền
Nàng trân quý
tình yêu đầu đời, nên vẫn còn chút niềm tin, mong manh đợi chờ ngày trở lại:
Đợi chờ người, ướp thơm tà áo lụa
Bằng trầm hương tôi ngậm ngải đi tìm
Bằng mê đắm khi tay lần mở cửa
Thấy mặt trời chợt sáng chói trong đêm
Nàng bước đi
với muôn người theo vòng quay của đất trời, nhưng vẫn canh cánh bóng hình người
xưa cũ, mỏi mòn qua bao mùa lá rụng:
Vẫn đợi người đêm mịt mùng bóng tối
Trăng phai rồi, trắng xóa cõi hồng hoang
Nghe giục giã những hồi chuông thống thiết
Nghe trong em năm tháng đã phai tàn
Hiếm có người
con gái nào gìn giữ, chắt chiu cuộc tình như thế, cho dù mai này xác thân cạn
kiệt, lặng yên vẫn đợi chàng về trong phút cuối:
Đợi người về đốt que diêm cuối
Có tôi ngồi im vắng suốt đêm thâu
Người nhớ khẽ lay tôi bằng tiếng gọi
Biết đâu chừng tôi hóa đá từ lâu
Tình yêu của
L.T. Đông Phương là vậy, không giăng đèn kết hoa hay êm xuôi đằm thắm, mà đầy
nghiệt ngã, có thể đôi khi pha chút giằng xé giữa mộng và thực, nhưng đó là
chất liệu để “nàng thơ” nhả những sợi tơ mượt mà óng ánh.
Ngoài Tình yêu
với quay quắt nhớ thương ấy, trong thơ chị, dòng chảy của kỷ niệm từ tình mẹ
cưu mang con trẻ đến tình quê hiền hậu như củ khoai, củ sắn, như những chắt
chiu hình ảnh xóm làng, dòng sông đã quyện lẫn nhau. Chị đã đem trao hết nỗi
lòng đau đáu nhớ thương ấy thả xuống dòng thơ - để dẫu tất cả là nỗi niềm xưa
nhưng sẽ sống mãi trong hồn chị, như một chút gì bàng bạc của cánh buồm xa đợi
gió nồm đưa về lại bến cũ.
Và tình quê
trong chị, do thời cuộc chị đã phải rời xa quê hương mình, cho dù bởi lý do nào
đi chăng nữa, thì phút chia tay là khoảnh khắc ảm đạm, dấy lên bao nỗi niềm
trong lòng người đi kẻ ở. Nhất là với tuổi thơ, một quãng thời măng sữa quẩn
quanh trong nếp nhà nhỏ, khu vườn xinh xắn, đường đi lối lại cùng những khuôn
mặt gần gũi, thân thương bỗng chốc phải bỏ lại để đến một nơi nào đó lạ lẫm xa
xôi...
L.T. Đông
Phương cũng ra đi trong tâm trạng như thế, lòng đau như có vết dao cắt:
Mùa xuân ấy ra đi không trở lại
Xa quê hương như lá phải xa cành
Còn đâu nữa một thời yêu dấu cũ
........
Có đợi ta không con đường ngày cũ
Quê hương ơi tha thiết gọi tên người
Những sáng, những chiều không biết sao vơi
Lòng quặn thắt
nhưng phải đành đoạn và ai ngờ một lần đi là biền biệt, có khoảnh khắc nhung
nhớ là "ruột đau chín chiều":
Đời chia trăm hướng người muôn ngả
Tan nát lòng theo những bước đi
Chốn cũ ai về cho nhắn gởi
Quê người xuân đến giữa phân ly
....
Nghẹn ngào dõi mắt về quê cũ
Chỉ thấy trời mây xám một màu
Khung trời quê
hương cách xa ngàn dặm, những lúc bâng khuâng nhớ về bóng dáng mẹ lúc nào cũng
hiện ra và từng chi tiết của những chăm sóc trìu mến, những khổ nhọc từ ngày
đầu con hiện hữu:
Những khi buồn vẫn nhớ lời mẹ kể
Góp mặt đời con chẳng có gì vui
Xót thương mẹ những chuỗi ngày khốn khó
Tràn ngập tim con thương nhớ ngậm ngùi
Cả đời mẹ chỉ
lo cho con suốt ngày đông tháng hạ, vất vả khôn nguôi. Thế mà khi mới lớn con
bỏ mẹ mà đi, chẳng có một lần chăm sóc, bây giờ có bao nhiêu lời trần tình cũng
không thể nào bù đắp được.
Ra đi cũng
tưởng sẽ có ngày trở lại, nhưng thế sự đưa đẩy dập dồn ùn tắc, đưa con đi xa
hơn, đến lúc cha già, bè bạn nằm xuống cũng không có mặt để nhìn lần cuối, đi
sau quan tài đến nơi an nghỉ:
Đưa em về thắp nén hương muộn trễ
Nhớ cha xưa từng vất vả đồng sâu
Đời buồn thiu tóc mẹ trắng mái đầu
Nấm mộ nhỏ phủ xương tàn bè bạn
Và nữa, những
ngày theo mẹ về ngoại có lẽ là những lúc êm đềm nhất, nhưng khi nhớ về thì
không là như thế mà hình dung ra bóng ngoại hiu hắt, quạnh quẽ:
Khi chợt tỉnh, bóng ngoại buồn in vách
Con lớn lên rẽ đường đi hướng khác
Đời nổi trôi sóng nước chốn quê người
Vinh nhục bao lần cười khóc đầy vơi
Mưa bão trong đời mình con nhận đủ
Trong tâm tưởng vẫn ghi hình ảnh cũ
Nỗi quay quắt
tận cùng vẫn là mẹ. Con theo năm tháng nổi trôi, mẹ tuổi già còm cõi, đến lúc
cuối đời con vẫn ở nơi xa xôi, không nắm được tay mẹ để giữ hơi lần cuối:
Đau lòng con biết mấy
Thương nhớ làm sao nguôi
Thầm gọi mẹ hiền ơi
Tuôn trào dòng lệ chảy
Bằng những mất
mát, cách xa, cứ tưởng như thế là đủ theo quy luật thừa trừ có phần châm chước
cho phận má hồng. Nhưng không! Thử thách cứ theo chân trên bước đường lưu lạc:
Nhớ xưa áo lụa vàng trong gió
Xây đắp lâu đài giữa mộng mơ
Đâu biết cuộc đời như trái đắng
Tháng năm nếm trải đến không ngờ
Để từ một cô
gái quê chân chất, đôn hậu, muốn hòa vào vòng quay nhân thế, nàng phải hóa
trang thành khuôn mặt khác tạo sự đối kháng nội tâm, hành hạ thân xác mình,
biết thế nhưng phải chấp nhận vì không có sự lựa chọn nào khác:
Ta lạc lõng theo dòng đời cuốn hút
Lòng rất thật phải nói điều không thật
Gắng gượng ngọt ngào để thế nhân vui
Ta dấu buồn sau những nụ cười tươi
Đem cay đắng chôn sâu vào lồng ngực
Sự đối kháng
nội tâm cùng những nghịch lý luôn rình rập trên từng bước chân đi, đôi khi nàng
muốn xa lánh tất cả tự mình gậm nhấm nỗi đau:
Đừng ví mình như một cách chim
Chim bay tôi biết nẻo đâu tìm
Gánh sầu tôi chạy quanh trời đất
Chỉ một mình tôi với bóng đêm
Nhưng như thế
vẫn không yên, chính khi thu mình trong cô đơn, bão lòng lại nổi lên, quặn
thắt, chới với... tưởng như mấp mé bên bờ tuyệt vọng:
Tôi về trong một căn phòng vắng
Mưa gió muôn phương kéo lạnh về
Có cả một vầng trăng góa bụa
Theo tìm trong suốt những cơn mê
Cứ ngỡ bằng
những đớn đau khổ lụy như giông tố phủ lên cả cuộc đời sẽ làm chai lì, thui
chột mọi cảm nhận; ngược lại, nó như kim cương mài dũa, cảm xúc thêm sắc sảo,
nhạy bén... Xã hội đảo điên, nhiều phận đời khốn đốn, bị đẩy vào những cảnh
đắng cay... Đó là chuyện thường tình, nhưng đối với chị, không thế... Tình cờ gặp người em xóm nhỏ, một thời "Đơn
sơ áo trắng lòng trong trắng, Em dệt bao nhiêu ước mộng đời" nay đang thấp
thoáng trong ánh đèn mờ ảo "Son phấn vùi chôn dấu vết đời" làm chị
ngỡ ngàng, quặn thắt:
Lơi lả em cười quên đắng cay
Đèn mờ nhuộm tím tuổi thơ ngây
Quán đêm gặp lại người năm cũ
Đau xót lòng tôi em có hay...
Cơn hồng thủy
1975 làm đảo lộn tất cả vị trí trong xã hội, mọi người đều ở tận cùng một giai
cấp để ... kiếm ăn, đang tần tảo ngược xuôi nuôi đàn con dại, gặp thầy: “Oằn
vai vì cơm gạo - Thầy gò lưng đạp xe - Mồ hôi tuôn ướt áo - Đón đưa khách đi
về”
Chị nghẹn ngào, ray rứt:
Đời không như sách vở
Chữ nghĩa chẳng no lòng
Em nhìn thầy rưng lệ
Thầy nhìn em ngại ngùng
Và cuối cùng,
một chữ tình cứ làm đắng lòng chị:
Người hẹn cùng tôi phơi tóc bạc,
Dệt thơ trăng sáng tỏa lưng đồi
Nhưng người
không giữ lời hẹn ước, nửa chừng quay lưng... Chị hụt hẫng như vết chém ngang
đời, nhức nhối, mung mủ, di căn qua từng cơ phận khác, bệnh hoạn cả châu
thân... nhưng không bỏ cuộc, tự mình chẩn đoán, đứng dậy tìm phương cách:
Đành lên núi thẳm tìm cây thuốc
Về dựa lều tranh xoa vết thương
Cây thuốc là
chữ nghĩa thoát ra thành vần điệu, giải tỏa mọi ức chế.
*
Tôi đã đọc
những gì chị viết trên diễn đàn, kỷ yếu, tạp chí, đặc san... phần nào nắm bắt
được nguồn thơ và cảm được hồn thơ của chị: Chị gom phụ bạc, chia ly, nhung
nhớ, phủ phàng, thất bại... nói chung là nỗi khổ niềm đau vào nồi chưng, để
cất, chắt lọc thành hương hoa rất riêng trao cho đời.
Có ai đó nói
rằng: "Người nghệ sĩ sáng tạo thơ văn là thượng đế", bởi vì dưới ngòi
bút, họ cho những nhân vật biến hóa khôn lường. Riêng tôi lại nghĩ rằng nhà thơ
là sứ giả của thượng đế, được phái xuống trần gian với thiên chức nghe, nhìn,
cảm nhận những gì ẩn sâu trong tâm thức con người, rồi diễn bày ra, qua ngôn
ngữ, kết hợp với nhịp điệu cá biệt của mình để đánh động trở lại.... Lúc đó
không còn là tâm sự cá nhân mà hoá thành tiếng lòng chung thổn thức... như cây
hương được đốt, lan tỏa vào không gian... Có lần chia sẻ chuyện văn chương, tôi
mạnh miệng bảo là sự nghiệp thi ca của chị được chất chứa trong hai câu thơ…
Không đợi cho tôi nói tiếp, chị đọc:
Biết về hái hết rừng sim chín
Uống cạn dòng sông chẳng thấy người
Nhân gian chỉ
cần "ăn nửa trái sim, uống lưng bát nước" là đủ để tìm thấy
"người thương", thế mà... Chị băng qua khu đồi trơ lá, chân chạm nhẹ
vùng cát khô mịn ở đáy sông, cứ thế mải miết bước đi, không chỉ tìm duy nhất…
một con người, nhưng là đi tìm tất cả hoài bão để bù đắp bao điều mà ý thơ đã
gói ghém, ẩn dấu như khát vọng cả đời chị cưu mang....
Lê văn Trạch
